گزارش بروز درگیری مسلمانان اهل تسنن با مسیحیان ارتدکس گرجستان و تجزیه تحلیل عوامل موثر بر آن 
روزسه شنبه مورخ ۲۳/۱۰/۱۳۹۹خبر" درگیری میان مسلمانان اهل تسنن و مسیحیان ارتدکس گرجستان در منطقه آجارا روستای "بوکناری"رسانه ای شد و این موضوع به سرعت به سر تیتر خبرهای روز تبدیل گردید و انعکاس گسترده ای پیدا کرد و با موضع گیری های مقامات گرجستان پیرامون این موضوع همراه شد. 
موقعیت مکانی روستای "بوکناری " در۲۹۰ کیلومتری غرب تفلیس پایتخت گرجستان و در ۷۰ کیلومتری شمال شرقی باتومی قرار دارد.در تقسیمات جغرافیایی، روستای بوکناری در محدودی شهرداری چُوخاتااوری در استان گوریا قرار گرفته است.
الف – علت اولیه بروز درگیری  و اختلاف مسیحیان و مسلمانان در منطقه آجار گرجستان چه بود ؟ 
روز سه شنبه ۲۳دی۹۹ خبر درگیری ساکنین روستای  "بوکناری" واقع در منطقه آجارا به دلیل اختلافات مذهبی مسلمانان و مسیحیان گرجی  از سوی رسانه ها و شبکه های مجازی کرجستان منعکس گردید ؛ 
    درگیری زمانی آغاز شد که رهبر دینی مسلمانان روستا با هزینه ی شخصی خود قصد ساخت مسجد در روستا را داشت که با اعتراض مسیحیان روبرو گردید.
    در گزارشات خبری علت درگیری، درخواست مسلمانان اهل تسنن روستای  "بوکناری": برای صدور مجوز ساخت مسجد، برگزاری آزاد نماز جمعه ، ساخت مناره و نصب یک سیستم تقویت صدا بر روی خانه ای که به عنوان محل برگزاری مراسم دینی استفاده می شود و مخالفت و ممانعت مسیحیان گرجی و مقامات محلی با این درخوست ها عنوان شد . 
    مسیحیان ارتدکس محلی به رسانه ها گفتند که آنها کاری با نماز خواندن مسلمانان ندارند، اما با ساخت مسجد مخالف  هستند و نمی خواهند صدای اذان در این روستا شنیده شود.
     مفتی کبولتی و چوخاتائوری آقای اصلان بریدزه به روستای بوکناری سفر نموده و با مسلمانان محلی ملاقات کرده بود. وی گفت که نماز جمعه به صورت هفتگی برگزار می شود و برگزاری نماز جمعه هیچ مشکلی برای کسی ایجاد نمی کند، مفتی همچنین توضیح می دهد که هیچ برنامه ای برای ساخت یک مناره و نصب سیستم تقویت صدا وجود ندارد.

     موقعیت و دیدگاه های طرف مقابل بدون تغییر ادامه یافت و تجمع مسیحیان محلی در مرکز روستای بوکناری  شکل گرفت و  آنها گفتندکه مخالف ساختن مسجد در این مکان یا افزودن هرگونه ساخت و ساز خانه برای مقاصد مذهبی می باشند که مسلمانان محلی در آن نماز می خوانند و مراسم دینی را بجا می آورند. 
    آنها می گویند، که مسجد روستای مجاز ۱۰-۱۵ دقیقه از روستای بوکناری فاصله دارد مومنان مسلمان می توانند آنجا نماز بخوانند و از طرفی خاطر نشان می کنند در روستاهای دیگر  نیز مسجد وجود دارد می توانند برای خواندن نماز جمعه آنجا بروند  برای حل این مسئله قرار بود جلسه ای بین طرفین در شهرداری چوخاتائوری برگزار شود، اما ساکنین این روستا به آنجا نرفتند. آقای ایراکلی کوچاوا ، شهردار  چوخاتائوری می گوید که وی به طور فعال در روند مذاکرات شرکت دارد و حد اقل ۷ دیدار بین طرفین انجام داده است.
ب- در پی بالا گرفتن اختلافات مذهبی در روستای " بوکناری "  در غرب گرجستان " مقامات عالی گرجستان روز بعد یعنی چهارشنبه ۲۴/۱۰/۹۹ به این حادثه واکنش نشان دادند :
۱-    موضع گیری خانم سالومه زورابیشویلی " رییس جمهور گرجستان، چهارشنبه شب ۱۳ ژانویه، با انتشار بیانیه ای نوشت: هیچ کس حق ندارد دستاوردهای تاریخی همزیستی مردم اقوام و ادیان مختلف در کنار هم در گرجستان را تحت الشعاع قرار دهد. رییس جمهورگرجستان نوشته است گرجستان به تنوع مذهبی خود افتخار می کند و این دستاوردی است که کسی نمی تواند به آن آسیب برساند.: در بیانیه ی سالومه زورابیشویلی آمده است اتفاقات در روستای بوکناری ناراحت کننده است و امیدوارم که در آینده ای نزدیک این موضوع حل شود. سالومه زورابیشویلی تنوع دینی در گرجستان را یک افتخار می داند و بر حفظ این دستاورد تاکید کرده است.
۲-    گیورگی گاخاریا نخست وزیر گرجستان در واکنش به حوادث اخیر روستای بوکناری تاکید کرد که  دولت به هیچ کس اجازه نخواهد داد به درگیری ها و اختلافات دینی در گرجستان دامن بزند به گفته نخست وزیر ، وزارت کشور ماموریت دارد در هر کجای که تلاشی برای ایجاد درگیری بین مردم باشد، اقدام کند. گاخاریا  با بیان اینکه تنوع مذهبی واقعیت تاریخی و ثروت ملی گرجستان است، اظهار داشت: دولت همواره مدافع حقوق اساسی مردم است و اجازه نخواهد داد حقوق آنها محدود و پایمال شود.
۳-    زازا واشاقمادزه رئیس آژانس دولتی امور دینی  با اعلام اینکه برگزاری مراسم دعا و نماز حق طبیعی پیروان ادیان الهی است، اظهار داشت: نماز جماعت مسلمانان روستای بوکناری در ماه های گذشته بدون مشکل برگزار می شد و  این روند ادامه خواهد یافت.بگفته او، مفتی منطقه و گروهی از مسلمانان روستا با مقامات محلی در حال مذاکره هستند.

۴-    خانم " نینو لُومجاریا " مدافع عمومی در گرجستان هم با انتشار بیانیه ای آورده است قانون اساسی کشورحق آزادی دین را تضمین کرده است که این شامل حق شرکت و انجام مناسک مذهبی هم می شود و مقامات محلی باید اقدامات موثرتری را برای اطمینان از اجرای این حق به کار ببرند.در بیانیه ی نینو لومجاریا با تاکید بر این موضوع که این اولین بار نیست که انجام مراسم مذهبی مسلمانان در روستای بوکناری اعتراض جامعه ی مسیحیان را موجب شده است به انجام نشدن اقدام جدی در برابر مرتکبان به خشونت علیه مسلمانان بین سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ اشاره کرده و از دستگاه های مجری قانون خواسته است تا با اقدامات مناسب، از بروز خشونت و تشدید درگیری ها جلوگیری کنند و موضوع را به صورت جدی مورد بررسی قرار دهند تا هم انجام مناسک مسلمانان در یک محیط امن و آرام صورت گیرد و هم آزادی مذهب و همزیستی مردم با عقاید مختلف در کنار هم تضمین شود.
۵-    آدم آشانتادزه مفتی غرب گرجستان  در واکنش به بروز این درگیری گفت: براساس توافقات صورت گرفته میان مسلمانان و مسیحیان محلی منبعد برگزاری نمازجمعه و مناسک مذهبی بدون مشکل برگزار خواهد شد وی افزود: در این درگیری دخالت یک کشور خارجی در بروز اختلافات مذهبی قابل ملاحظه است .
ج. ملاحظات کارشناسی و دلایل بروز اختلافات میان مسلمانان اهل تسنن و مسیحیان و واکنش مقامات گرجی 
در تجزیه و تحلیل  دلایل و ریشه های بروز درگیری و واکنش فوری مقامات عالی رتبه مورد اشاره به این اختلافات به موارد زیر می توان اشاره کرد : 
•    از آنجائیکه رسانه ها و شبکه های رادیویی و تلویزیونی در گرجستان خصوصی هستند در نتیجه در انعکاس اخبار و رویدادهای مختلف آزادی عمل دارند در نتیجه این حادثه بلافاصله رسانه ای شد و در شبکه های مجازی بازتاب گسترده پیدا کرد . 
•    از آنجائیکه یکی از اولویت های اصلی دولت گرجستان پیوستن به اتحادیه اروپا می باشد و سالانه مراجع نظارتی مستقل مانند مدافع عمومی و دفتر حقوق بشر و... به صورت مستمر عمل به ارزش های اروپایی مانند رعایت حقوق بشر ، رعایت حقوق اقلیت های دینی و قومی ، آزادی دین و بیان عقیده و هم زیستی مسالمت آمیز ادیان را در مجموعه اقدامات دولت و یا موارد نقض اصول و ارزش های اروپایی شدن را گزارش می دهد لذا مقامات عالی رتبه گرجستان بعد از یک روز به این حادثه واکنش نشان دادند تا اولاً از تشدید اختلافات مذهبی جلوگیری کنند و ثانیاً : مراتب نقض حقوق اقلیت های قومی و دینی در گزارش سالانه ۲۰۲۰ همراه با عکس العمل مقامات دولتی درج گردد. 

•    دربیانیه خانم"نینو لُومجاریا"رئیس دفترمدافع عمومی درگرجستان قیدشده قانون اساسی کشورگرجستان حق آزادی دین و انجام مناسک مذهبی را تضمین کرده و مقامات محلی باید اقدامات موثرتری را برای اطمینان از اجرای این حق به کار ببرند در بیانیه ی نینو لومجاریا تاکید شده این اولین بار نیست که انجام مراسم مذهبی مسلمانان در روستای بوکناری اعتراض جامعه ی مسیحیان را موجب شده است و به انجام نشدن اقدام جدی در برابر مرتکبان به خشونت علیه مسلمانان بین سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ اشاره کرده و از دستگاه های مجری قانون خواسته است تا با اقدامات مناسب، از بروز خشونت و تشدید درگیری ها جلوگیری کنند.
باتوجه به اینکه درگزارش دفتر مدافع عمومی گرجستان به سابقه های بروز این اختلافات مذهبی و درگیری اشاره شده در این بخش به تجزیه و تحلیل وضعیت مسلمانان اهل تسنن در منطقه آجارا و سیاست ها و اقدامات دولت گرجستان و عامل دخیل در برور این درگیری ها اشاره می شود : 
•    تحولات مذهبی که درحال حاضر در آجارا در حال وقوع است، می تواند تا حدود زیادی ناشی از تعدادی از تحولات ساختاری باشد که در طی روزهای پایانی قدرت مرکزی شوروی به وجود آمد. یعنی معرفی پرسترویکا و گلاسنوست  و به دنبال آن شروع جنبش استقلال گرجستان باعث ایجاد نهاد قدرتمندی از قوم گرایی گرجی شد که در آن کلیسای ارتدوکس گرجی نقشی برجسته داشت ؛ همچنین توانست موقعیت خود را به عنوان یک پایگاه قدرت مستقل تثبیت کند ، و ماموریت خود را با نظارت ناچیز دولت پیش ببرد و سرانجام به عنوان یک نهاد مشاوره ای دولتی و یک گروه لابی قدرتمند خدمت کند. بنابراین مرکزیت ارتدوکسی برای هویت ملی گرجی پس از اتحاد جماهیر شوروی ، همراه با افزایش سطح تحرک اجتماعی آجارا به سایر شهرها و مناطق عمدتا مسیحی در گرجستان ، تأثیرات واضحی بر هویت مذهبی بسیاری از آجارایی ها داشته است.
•    جمهوری خودمختار آجارا، واقع در جنوب غربی گرجستان در امتداد مرز ترکیه ، در دو دهه گذشته صحنه تحول مذهبی خاصی بوده است در زمان سلطه امپراتوری عثمانی ، منطقه آجارا  گرجستان دچار دگرگونی مذهبی گسترده ای از مسیحیت ارتدکس به اسلام شد. در طول تاریخ کشور گرجستان تحت سلطه امپراتوری های مختلف بوده ، و دارای یک تاریخ طولانی و پیچیده با سنت های مختلف مذهبی است. 
•    در حالی که هویت اسلامی آجارا رو به زوال است ، کلیسای ارتدکس گرجستان (GOC) از دهه ۱۹۹۰ حضور خود را در باتومی پایتخت آجارا و مناطق غربی افزایش داده و همچنان به حضور خود در آجارا درقالب کلیساهای جدید ، مدارس مذهبی و دانشگاه ها ادامه می دهد. گفتنی است ، ۱۴ کلیسای مسیحی پس از استقلال در باتومی فعال شدند ، در حالی که این شهر تنها دارای یک مسجد فعال است.

•    بر خلاف مسلمانان شیعه آذری زبان که دارای شکاف های قومی و فرهنگی واضح در برابر ملت گرجستان هستند و یک فرهنگ مشخص برای حفظ سنت های اسلامی خود دارند ، مسلمانان آجارا از نظر قومی گرجی هستند و به زبان گرجی صحبت می کنند و بسیاری از خانواده ها در سراسر منطقه آداب و رسوم متمایز فرهنگ گرجی مانند تولید محلی شراب و چاچای سنتی ("ودکا انگور")را حفظ کرده اند. مردم این منطقه احساس هویت ملی گرجی آنها عموماً بر عقاید اسلامی آنها ارجحیت دارد .
•    با توجه به مسیر ناسیونالیستی گرجستان پس از اتحاد جماهیر شوروی ، برخی از ساکنان آجارا شروع به تغییر شکل جهت گیری مذهبی خود مطابق با "انتظارات" جدید مرتبط با هویت ملی کردند. در حالی که در ابتدا محدود به مناطق کم جمعیت بود ، تعداد مسیحی شدن مسلمانان در آجارای علیا در سالهای اخیر ، به ویژه در مناطق کدا و شواخوی و به میزان کمتری در منطقه خولو گسترش یافته است. 
•    در حالی که تحولات ساختاری یک عامل مهم برای تغییر هویت در آجارای علیا است ، بازیگران و نهادهای محلی مانند :۱-کلیسای ارتدکس گرجی و نهادهای وابسته به کلیسا  ۲) مدارس متوسطه دولتی ؛ و ۳) مساجد محلی ، مدارس و سازمانهای مستقل اسلامی در شکل گیری هویت دینی در منطقه بسیار مهم هستند. هر سه نهاد خدمات آموزشی را ارائه می دهد ، بنابراین هر یک از آنها می توانند به طور موثر برداشت خاص مذهبی خود را به مردم آجارا ، به ویژه به دانشجویان جوان انتقال دهند. علاوه بر این ، منابع مالی و روابط با دولت در میان این موسسات متفاوت است.  کلیسای ارتدکس گرجی با داشتن اختیارات گسترده اداری و مشاوره ای در زمینه آموزش عمومی و مبالغ قابل توجهی از بودجه دولتی - از این نظر نسبت به موسسات اسلامی با بودجه خصوصی برخوردار است.
•    اوضاع اقتصادی در آجارای بالا یک عامل اصلی برای مهاجرت جوانان آجارایی به سایر مناطق گرجستان است ، بنابراین یک کاتالیزور غیر مستقیم برای مسیحی شدن مسلمانان نیز محسوب می شود. اقتصاد منطقه عمدتاً مبتنی بر کشاورزی است ، فعالیتهای عمده ای از جمله دامداری و کشت سیب زمینی ، لوبیا ، ذرت و توتون و تنباکو . کارخانجات صنعتی منطقه در دوره اتحاد جماهیر شوروی تا حد زیادی از بین رفته است.
•    جوانان مسلمان در آجارای علیا معمولاً می توانند اعتقادات مذهبی خود را تا زمانی که در محیط محلی خود باقی بمانند حفظ کنند. با این حال ، اگر آنها برای یافتن فرصت های تحصیلات عالی و اشتغال به باتومی یا منطقه دیگری از گرجستان نقل مکان کنند ، معمولاً فشارهایی برای تغییر شکل عقاید مذهبی آنها به منظور جلوگیری از طرد اجتماعی وجود دارد.

•    به ندرت جوانان مسلمان آجار پس از اتمام تحصیلات عالیه به روستاهای خود باز می گردند ، در مواردی که آجاریی ها در شهرها ساکن می شوند ، آنها معمولاً به مسیحیت روی می آورند یا به سادگی هویت مسلمانی خود را از دست می دهند.
•    اکثر جوانان مسلمان آجارایی فرصت های تحصیل و کار را در سایر نقاط گرجستان و یا در کشور ترکیه انتخاب می کنند؛برای ادامه تحصیل درآجارای علیا،به جز انتخاب دانشگاه دولتیTbel Absuseridze  در منطقه شواخوی، که تحت مدیریت کلیسای ارتدکس گرجستان می باشد ، گزینه دیگری نیست. 
•    در راستای تسریع روند ادغام گرجستان درجامعه یورو- آتلانتیک ( اتحادیه اروپا )،دولت گرجستان چندین تصمیم در موردحقوق اقلیت های مذهبی اتخاذ کرده است، تصمیماتی که با هدف تسهیل ادغام مدنی در کشور انجام می شود.در حالیکه روابط بین مذهبی در آجارا به طور کلی خوب و مسالمت آمیز است ، ولی بسیاری از رهبران و ساکنان مسلمان از برخوردهای تبعیض آمیز از سوی دولت ابراز ناامیدی می کنند. یعنی، آنها استدلال می کنند که حمایت دولت از کلیسای ارتدکس گرجستان و گفتمان غالب ناسیونالیستی با محوریت مسیحیت ارتدکس،یک محیط اجتماعی استثنائی ایجاد کرده که در آن مسلمانان اهل تسنن گرجی از نظر بسیاری، به عنوان ذینفعان نامشروع ملت گرجستان در نظر گرفته می شوند. علاوه براین، بسیاری از رهبران مسلمان از نگرانی دولت در زمینه فعالیت موثر نهادهای اسلامی ابراز تاسف می کنند.
•    همزمان ، مدارس دولتی، اگرچه رسماً در امور دینی بی طرف هستند ، اما در عمل ، آموزش تاریخ را تا حدودی با تعصب مسیحیت ارتدوکس آموزش می دهند.
•    با حمایت مالی دولت گرجستان، کلیسای ارتدکس گرجستان حضور رو به رشد خود را در آجارا علیا حفظ کرده است و گرایش مسلمانان اهل تسنن به مسیحیت در این منطقه در حال رواج است.
•     جمعیت مسلمان منطقه از برخورد تبعیض آمیز دولت گرجستان ابراز نارضایتی می کنند ، که عمدتاً ناشی از کمبود بودجه دولتی برای مساجد و نهادهای اسلامی محلی ، ممانعت از ساخت مساجد و نبود زیرساخت های اقتصادی و بیکاری مسلمانان و فقدان مدارس و دانشگاه  علوم دینی  مسلمانان است.